Spis treści
Pocenie się jest naturalnym procesem warunkującym prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Jednak istnieje kilka dolegliwości i chorób, podczas których staje się wyjątkowo uciążliwe. Zmienia się zapach potu i jego intensywność. Jednym z takich przypadków jest nadmierna potliwość przy cukrzycy typu drugiego, która jest chorobą przewlekłą i towarzyszy jej szereg różnych, równie nieprzyjemnych objawów. Jaki związek zachodzi między cukrzycą i potliwością?
Wydzielanie potu jest jednym ze sposobów na regulowanie temperatury ciała. Wzmaga się podczas aktywności fizycznej, upalnych dni oraz sytuacji wywołujących silne emocji takich jak strach czy stres. Wówczas organizm wydziela zwiększone ilości hormonów. Należą do nich m.in. adrenalina, produkowana, gdy czujemy zagrożenie oraz kortyzol (hormon stresu), który wpływa m.in. na stężenie cukru we krwi.
Pot wytwarzany jest przez gruczoły ekrynowe i apokrynowe. Większość potu powstaje w strukturach ekrynowych. Rozmieszczone są w obszarze całego ciała poza gałkami ocznymi oraz wargami. Największe zagęszczenie tego rodzaju gruczołów znajduje się na dłoniach, podeszwach stóp i pod pachami. Ich liczne skupiska znaleźć można także pod kolanami, na łokciach i czole.
Nadmierne pocenie samo w sobie może stanowić chorobę. Poprzez nadprodukcję potu, cukrzycy pocą się w sposób nadmierny i bez wyraźnego powodu, takiego jak wspomniany strach, stres czy aktywność fizyczna. Hyperhidrosis (nadmierne pocenie) to nie tylko znacznie większe wydzielanie potu, ale również jego silny zapach. Jest to uciążliwe i nieprzyjemne zarówno dla osób cierpiących na tę przypadłość, jak i innych, z którymi osoby chore przebywają na co dzień.
Nadmierna potliwość może być jednak również objawem wielu poważnych chorób i dolegliwości.
Należą do nich między innymi:
Pocenie się o charakterze długotrwałym wymaga konsultacji lekarskiej, dzięki której możliwe jest wykonanie specjalistycznych badań i rozpoczęcie właściwego leczenia.
Silne pocenie się przy cukrzycy dotyczy zazwyczaj górnej części ciała. Często występuje w obrębie twarzy, na głowie i pod pachami. Pojawianie się tego typu stanów może świadczyć o wystąpieniu hipoglikemii lub neuropatii nerwów obwodowych.
Hipoglikemia jest niebezpiecznym i ostrym powikłaniem cukrzycy. Rozpoznaje się ją przy obniżeniu stężenia glukozy we krwi, które osiąga wartość poniżej 70 mg/dl i może też dotyczyć osób zdrowych. Częstość wystąpienia hipoglikemii u cukrzyków (zwłaszcza przy cukrzycy typu 1, które leczone są insuliną) jest bardzo wysoka. W przypadku, gdy u osoby chorej występują inne powikłania, takie jak np. neuropatia cukrzycowa, odczuwanie hipoglikemii może być znacznie utrudnione i bardziej niebezpieczne w skutkach. [1]
Pocenie się przy cukrzycy może wskazywać na pojawienie się hipoglikemii we wszystkich wyróżnianych rodzajach. Jest to hipoglikemia lekka, umiarkowana oraz ciężka. Niezależnie od stopnia nasilenia przypadłości bardzo ważne jest jak najszybsze rozpoznanie objawów i szybka reakcja. Może to uchronić chorego przed ciężkimi dla zdrowia i życia konsekwencjami.
Objawami hipoglikemii lekkiej, poza wzmożonym poceniem, są: uczucie głodu, bladość skóry, niepokój, drżenie kończyn, ból głowy oraz mrowienie wokół ust. Na tym etapie osoba chora jest w stanie poradzić sobie z zaistniałą sytuacją samodzielnie. Pierwszą czynnością powinno być zbadanie poziomu cukru we krwi. Jeżeli glukometr wskazuje wartość wahającą się między 50 a 70 mg/dl, konieczne jest natychmiastowe przyjęcie glukozy w postaci tabletek lub płynu. Jeżeli chory w danym momencie nimi nie dysponuje, równie dobrze sprawdzi się spożycie 2-3 kostek cukru czy wypicie słodkiego napoju.
Osoby chore na cukrzycę często w takich sytuacjach spożywają słodki baton lub czekoladę. Należy jednak uważać! Produkty te zawierają również tłuszcz, który znacznie opóźnia wchłanianie cukru. [2]
Wskazywanie na glukometrze wartości pomiędzy 30 a 50 mg/dl, świadczy o wystąpieniu hipoglikemii umiarkowanej. Poza objawami pojawiającymi się w przy stadium lekkim dodatkowo mogą pojawić się problemy z koncentracją, splątanie, uczucie lęku, bełkotliwa mowa czy zaburzenia zachowania, takie jak np. agresja. Osoba chora często nie jest w stanie sama dostarczyć sobie glukozy i potrzebuje w tym celu osób trzecich.
Hipoglikemia ciężka wiąże się najczęściej z całkowitym zdezorientowaniem i utratą przytomności. W takiej sytuacji nie należy podawać choremu glukozy doustnie, gdyż grozi to zadławieniem. Niezbędne jest natomiast podanie w sposób podskórny lub domięśniowy glukagonu – hormonu działającego przeciwnie do insuliny. Będąc w otoczeniu osoby w podobnym stanie, należy wezwać wykwalifikowaną pomoc i zadzwonić na pogotowie.
Aby nie dopuścić do rozwoju cukrzycy, z którą wiele osób żyje nieświadomie, eliminując jej objawy, a nie przyczynę, należy regularnie kontrolować poziom cukru. Zdarza się, że spadek glikemii nie daje żadnych wyraźnych i niepokojących objawów. Dzieje się tak w przypadku zjawiska Somogyi, które nazywane jest efektem nocnego odbicia. Objawia się poranną hiperglikemią poprzedzoną aktem hipoglikemii, występującą w nocy, podczas snu, kiedy jesteśmy nieświadomi. Wówczas przy niskim stężeniu glukozy organizm zaczyna wydzielać hormony takie jak wspomniana adrenalina, glukagon i kortyzol. W efekcie glikemia wzrasta, pojawiają się koszmary senne oraz nadmierna potliwość.
Przyczyną powyższych wahań nie musi być cukrzyca. Potliwość pojawia się w związku z hipoglikemią również w przypadku takich schorzeń jak nefropatia, psychogenne zaburzenia odżywiania, niewydolność wątroby czy zaburzenia wchłaniania występujące np. w celiakii. [3]
Neuropatia nerwów obwodowych to przewlekłe powikłanie cukrzycy. Może pojawić się na każdym etapie choroby i w każdym jej stadium. Najczęściej jednak występuje u chorujących długo lub w przypadku, gdy glikemia nie jest wystarczająco wyrównana.
Neuropatia to uszkodzenie zakończeń nerwów obwodowego układu nerwowego. Jej konsekwencją jest zazwyczaj występowanie szeregu powikłań dotyczących układu sercowo-naczyniowego, układu pokarmowego, układu moczowo-płciowego, układu oddechowego oraz termoregulacji. Wskutek ostatniej przypadłości pojawia się nadmierne i uciążliwe pocenie się bez wyraźnej przyczyny. Komunikacja nerwowa z gruczołami potowymi zostaje zaburzona, a bodźce z zewnątrz przestają być odbierane w sposób prawidłowy. Wskutek tego gruczoły potowe pobudzane są cały czas, bez względu na to, czy aktualnie dochodzi do aktywności fizycznej, stresu czy wzrostu temperatury. [4]
Jednym z objawów neuropatii jest charakterystyczne pocenie smakowe. Zjawisko to polega na pojawianiu się nadmiernej potliwości podczas spożywania posiłków. Występuje w okolicach szyi, twarzy, na skórze głowy i klatce piersiowej. Jest to objaw dość rzadki, ale bardzo charakterystyczny. Pocenie się przy cukrzycy na skutek uszkodzenia nerwów powoduje, że osoby spożywające posiłki pocą się w przypadku jedzenia każdego rodzaju pożywienia – także zimnego. U osób zdrowych natomiast pocenie wystąpić może wyłącznie podczas spożywania potraw bardzo gorących lub pikantnych. [5]
konsultacja: Bartłomiej Śmieszniak, lekarz
BIBLIOGRAFIA
[1]Kuczerowski R. Hipoglikemia polekowa u chorych na cukrzycę typu 2 Diab. PR 2008-9(6): 277-284
[2]Brijesh M. Somogyi Effect In a Patient of Type 2 Diabetes Mellitus. Journal of Diabetes and Metabolism 2015, 6:2 2155-6156
[3]Czupryniak L. (red). Diabetologia Kompendium. Wydawnictwo Termedia Poznań, 2014; 241-267
[4]Szczyrba S., Kozera G., Bieniaszewski L. i WSP. – Neuropatia cukrzycowa – patogeneza, rozpoznawanie, zapobieganie, leczenie. Forum Med. Ro. 2010-4(5): 339-355
[5]Pop-Busui R., Boulton A.J., Feldman E.L. i wsp. Diabetic Neuropathy: A Position Statement by the American Diabetes Association. Diab. Care. 2017-40(1): 136-154
