Pocenie się przy gorączce. Dlaczego pocimy się podczas choroby?

Choroba, której towarzyszy podwyższona temperatura ciała (stan podgorączkowy lub gorączka), dość jednoznacznie kojarzy się z czymś złym. Nie do końca jednak tak jest – trzeba bowiem wiedzieć, że podwyższona temperatura świadczy o pracy układu odpornościowego. Co oznacza pocenie się w czasie choroby? Czy jest to powód do zmartwienia?

Termoregulacja a pocenie się – jaki mają ze sobą związek?

Jednym z podstawowych mechanizmów wpływających na homeostazę (samoregulację) organizmu jest termoregulacja. Ten mechanizm można porównać do termostatu – w zależności od zewnętrznych warunków, z jakimi styka się organizm, ośrodek termoregulacji utrzymuje „zaprogramowaną” temperaturę środowiska wewnętrznego organizmu. Dzięki temu możliwe jest utrzymanie homeostazy, czyli równowagi wewnętrznej organizmu, niezależnie od czynników zewnętrznych.

W zależności od warunków zewnętrznych organizm dostosowuje się do nich. Gdy jest zbyt ciepło – schładza się poprzez pocenie się. Nadmiar ciepła jest oddawany wraz z potem, dzięki czemu możliwe jest utrzymanie optymalnej, „zaprogramowanej” temperatury wewnątrz organizmu. Gdy zaś jest zbyt zimno – aktywuje procesy, mające na celu ograniczenie utraty ciepła^[1].

Czym jest gorączka i czy to zły objaw?

Gorączka kojarzy się negatywnie – świadczy bowiem o stanie chorobowym. Jedną z pierwszych reakcji często jest więc sięganie po leki obniżające temperaturę. Nie powinniśmy jednak tak robić – pojawienie się gorączki oznacza, że nasz organizm walczy z infekcją. Także pocenie się podczas choroby to normalna reakcja naszego organizmu na infekcję.

Wystąpienie stanu podgorączkowego i gorączki to jeden z podstawowych mechanizmów obronnych organizmu, będący wyznacznikiem tego, że układ odpornościowy dobrze radzi sobie ze swoją rolą: wytwarza substancje walczące z infekcją, które działają również na ośrodek regulacji temperatury w mózgu, nastawiając go na wyższą temperaturę.

Dodatkowo podwyższona temperatura wspomaga niszczenie drobnoustrojów, a także spowalnia procesy ich namnażania się. Można więc śmiało powiedzieć, że gorączka przy chorobie to jak najbardziej pożądany objaw. Dlatego, dopóki temperatura naszego ciała nie osiąga wysokiej wartości (okolice 39,5 stopni Celsjusza), w większości wypadków nie ma potrzeby zbijać jej lekami. Choć poprawi to samopoczucie to jednak, paradoksalnie, może to wydłużyć czas powrotu do zdrowia. W ten sposób hamujesz bowiem naturalny mechanizm obronny organizmu^[2].

Pocenie się przy gorączce: dobry czy zły objaw?

Pocenie się przy gorączce jest częstym zjawiskiem. Ma ścisły związek z mechanizmem termoregulacji. Gdy temperatura wzrasta, nadmiar ciepła jest odprowadzany właśnie przez pot. Pocenie się podczas gorączki kojarzy się przeważnie negatywnie – tak samo jak podwyższona temperatura. Gorączka i pocenie się są jednak ze sobą ściśle powiązane, a pocenie przy gorączce jest zjawiskiem pożądanym, mającym na celu przywrócenie homeostazy.

Pocenie się przy gorączce u dziecka

Pocenie w czasie choroby jest więc zjawiskiem zupełnie naturalnym i świadczy o tym, że mechanizmy obronne organizmu działają prawidłowo. Jednak gdy dziecko poci się przy gorączce, rodzice często się tym zamartwiają. W istocie – widok osłabionego, chorego, rozpalonego dziecka, często z wypiekami na policzkach, które w dodatku intensywnie się poci, może budzić obawy. Nie warto jednak panikować – to normalny proces, który przyspieszy powrót do zdrowia, należy pamiętać o nieprzegrzewaniu wtedy dziecka oraz dostarczaniu mu dużej ilości płynów.

Kiedy pocenie się przy gorączce może budzić obawy?

Kiedy gorączka i pocenie się przy niej może budzić pewne obawy, które powinny być przyczyną konsultacji z lekarzem i podjęcia kroków mających na celu obniżenie temperatury ciała? To sytuacje, w których temperatura ciała dochodzi do 41 stopni lub jeśli utrzymuje się przez dłuższy czas powyżej 38 stopni (można przyjąć, że to kilka dni). Choć początkowo to pożądany stan, to jednak po czasie zaczyna mieć szkodliwy wpływ na organizm i należy ją jak najszybciej zbić. Wysoka temperatura przyspiesza bowiem odparowywanie wody, co może prowadzić do odwodnienia organizmu. Dodatkowo wpływa niekorzystnie na natlenienie organizmu. Oprócz tego osłabia, a to na dłuższą metę może prowadzić do wyczerpania organizmu.

Jeśli przedłużającej się gorączce towarzyszy pogorszenie percepcji, utrata apetytu, a także ból głowy i mięśni, to sygnały świadczące o konieczności pilnej konsultacji z pediatrą^[3].

Warto pamiętać również o tym, by na bieżąco zmieniać przepocone ubrania – dotyczy to zarówno dzieci, jak i dorosłych. Mokre, a tym samym po chwili zimne ubrania sprawiają dyskomfort i wcale nie ułatwiają wypoczynku ani regeneracji organizmu.

Pot przy gorączce – podsumowanie

Gorączka, a także stan podgorączkowy i pocenie się to zupełnie normalna reakcja organizmu związana z procesami termoregulacji. Należy więc obserwować stan chorego, jednak póki nie występują drgawki, utrata przytomności czy sztywność karku to nie ma większych powodów do zmartwień.

Choremu należy zapewnić spokój i poczucie bezpieczeństwa, a także komfortowe warunki do regeneracji. Pomieszczenie, w którym przebywa gorączkująca osoba, nie powinno być ani nadmiernie nagrzane, ani zbyt wychłodzone. Trudno jednoznacznie wskazać właściwą temperaturę otoczenia – to kwestia indywidualna. Powinna więc być taka, by zapewnić komfort choremu. W przypadku, gdy temperatura ciała osiąga wartość powyżej 39 stopni Celsjusza, może stanowić zagrożenie dla dzieci, ciężarnych i seniorów. W takim przypadku powinno się dążyć do jej obniżenia.

konsultacja: Bartłomiej Śmieszniak, lekarz

---

BIBLIOGRAFIA

^[1]https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/ss/slideshow-sweat-causes

^[2]https://www.healthline.com/health/sweating-out-a-fever#does-sweating-treat-a-fever

^[3]https://www.webmd.com/children/guide/treat-fever-young-children