Spis treści
Co to jest pot i co to jest sebum? Co wspólnego mają ze sobą te dwie wydzieliny ludzkiej skóry? Dlaczego, mimo że obie są niezbędne, warto reagować, gdy organizm wytwarza je w nadmiarze? W artykule wyjaśniamy różnice między łojem skórnym, a potem i podpowiadamy, jak dbać o skórę, aby znormalizować pracę gruczołów łojowych.
Sebum to wydzielina gruczołów łojowych, występujących na całym ciele, choć największa ich koncentracja znajduje się na twarzy, głowie, klatce piersiowej i plecach.
W skład sebum wchodzą przede wszystkim:
Pod względem chemicznym wydzielania ta jest mieszaniną różnych związków o charakterze tłuszczowym.
Sebum warunkuje utrzymanie skóry w dobrej kondycji. Nawilża ją i natłuszcza – dzięki zdolności do zatrzymywania wody chroni skórę przed wysuszeniem.
Drugą, równie ważną funkcją łoju, jest funkcja barierowa. Chroni skórę przed drobnoustrojami, zanieczyszczeniami, chemikaliami oraz poparzeniami słonecznymi. Ma także działanie antyoksydacyjne oraz odpowiada za utrzymanie odpowiedniego pH skóry.
Sebum bierze również udział w odpowiedzi immunologicznej przeciwko bakteriom odpowiedzialnym za trądzik (Propionibacterium acnes). Tworzy na powierzchni skóry płaszcz ochronny, który utrudnia rozwój bakterii, grzybów lub innych mikroorganizmów.
Minimalizuje także ryzyko poparzeń słonecznych – działanie to warunkuje zawarty w sebum skwalen (choć nie zwalnia to oczywiście ze stosowania odpowiedniej ochrony przeciwsłonecznej).
Pot, czyli wodnista wydzielina składająca się głównie z wody i elektrolitów, produkowana jest przez gruczoły potowe. Pocenie się to mechanizm termoregulacyjny i pozwalający pozbyć się z organizmu toksyn.
Sebum i pot to wydzieliny, które różnią się od siebie:
Sebum to tłusta wydzielina (zawierająca głównie tłuszcze i woski), którą produkują gruczoły łojowe. Sebum wydzielane jest do mieszków włosowych. Z nich przedostaje się na powierzchnię skóry, tworząc na niej oleistą, lepką warstwę o właściwościach ochronnych.
Dowiedz się więcej: Sympatektomia, czyli chirurgiczne leczenie nadpotliwości. Kiedy warto zdecydować się na zabieg?
A co to jest łój? Łój to pojęcie odnoszące się ogólnie do tłuszczów i olejów, ale w kontekście kosmetycznym termin ten jest stosowany zamiennie z pojęciem sebum.
Oba te terminy określają tę samą wydzielinę, która m.in. chroni skórę przed przesuszeniem i tworzy na skórze film ochronny przed czynnikami zewnętrznymi.
Nie należy jednak mylić fizjologicznej produkcji sebum z łojotokiem, czyli nadprodukcją sebum.
Skoro wiemy już, co to jest łój, co może prowadzić do jego nadprodukcji. Warto zwrócić uwagę na:
O ile produkcja prawidłowych ilości łoju jest potrzebna i świadczy o zdrowiu, o tyle wzmożona praca gruczołów łojowych może być sygnałem, że organizm nie działa prawidłowo.
Przyjmuje się, że skóra wytwarza 1 mg/10 cm2 co 3 godziny. Przy takich ilościach skóra jest nawilżona i elastyczna, a włosy błyszczące i miękkie. O łojotoku mówi się, gdy sebum powstaje w ilościach 1,5-4,0 mg/10 cm2 co trzy godziny. Takie ilości łoju sprawiają, że cera świeci się, mogą też pojawić się na niej niedoskonałości, a włosy często wyglądają nieświeżo już parę chwil po myciu.
Oczywiście dokładny pomiar ilości wydzielanego łoju w warunkach domowych nie jest możliwy. Na szczęście istnieje prosty test, po wykonaniu którego przekonamy się, czy problem łojotoku nas dotyczy.
Jak go przeprowadzić?
Wiedząc, co to jest sebum, nie należy lekceważyć problemów z jego nadprodukcją. W pierwszej kolejności warto przyjrzeć się pielęgnacji i diecie, a jeśli mimo wprowadzenia zmian problem utrzymuje się – skorzystać z porady dermatologa. Utrzymująca się nadprodukcja sebum może prowadzić do zatkania porów i powstawania problemów skórnych.
Choć nasza skóra potrzebuje sebum, to jego nadmiar wpływa nie tylko na estetyczny wygląd, ale może również być sprawcą problemów dermatologicznych. Jak zatem utrzymać produkcję łoju w ryzach?
Przede wszystkim nie należy sięgać po kosmetyki silnie matujące błyszczącą się skórę. Choć z pozoru takie rozwiązanie może brzmieć nielogicznie, ma ono swoje silne uzasadnienie. Efekt działania takich kosmetyków jest bowiem chwilowy, a podrażniona w ten sposób skóra reaguje jeszcze intensywniejszym wydzielaniem łoju. Zamiast kolejnych warstw pudru zdecydowanie lepiej postawić na bibułki matujące, które odświeżają cerę, nie powodując zatykania jej porów.
Z umiarem należy również stosować zabiegi oczyszczające skórę. Peeling? Jak najbardziej, ale nie częściej niż raz-dwa razy w tygodniu.
Nie należy również wyciskać ewentualnych zaskórników czy pryszczy. To prosta droga do rozprzestrzenienia substancji ropnych po całej twarzy.
Oprócz tego, czego nie robić, warto pamiętać również o tym, co wdrożyć do codziennych nawyków. Przede wszystkim – nawilżenie. I nie chodzi tu tylko i wyłącznie o stosowanie kremów i serum (choć to też ważne!), ale o picie odpowiedniej ilości płynów.
Pamiętajmy, że dziennie powinniśmy ich przyjmować średnio w ilości od 1,5 do 2 litrów . Świetnie sprawdzi się nie tylko czysta woda, ale również napary ziołowe, choćby z pokrzywy czy skrzypu polnego, które dodatkowo ograniczają produkcję łoju.
Warto również odwiedzić kosmetologa, który dokładnie oceni stan skóry i zaproponuje odpowiednie zabiegi. W przypadku cery tłustej najczęściej stosuje się oczyszczanie wodorowe. Są to peelingi chemiczne, które dokładnie usuwają zanieczyszczania, regulują wydzielanie łoju oraz zmniejszają widoczność porów.
Sprawdź też: Antyperspirant czy dezodorant – co wybrać?
W regulacji wydzielania potu i pielęgnacji (utrzymania higieny) skóry złotym standardem jest stosowanie antyperspirantów, np. Perspirex. Możemy wybrać spośród trzech wariantów: Comfort, Original, Strong.
Perspirex Comfort chroni przed potem do 3 dni. Nie zawiera alkoholu, jest delikatny dla skóry. Wariant Original to skuteczne rozwiązanie dla osob z umiarkowana potliwością. Perspirex Strong gwarantuje najsilniejszą ochronę przed poceniem się – wskazany przy silnej nadpotliwości.
| Produkt | Przeznaczenie | Ochrona | Dodatkowe informacje |
| Perspirex Comfort | Skóra wrażliwa, potliwość umiarkowana | 2-3 dni | Bez alkoholu |
| Perspirex Original | Dla osób o średniej potliwości | 3-5 dni | Wariant pośredni pomiędzy delikatną a ekstremalnie silną ochroną przed potliwością |
| Perspirex Strong | Intensywna potliwość | Do 5 dni | Najsilniejsze zabezpieczenie przed na nadmiernym wydzielaniem potu |
W walce z nadpotliwością nie bez znaczenia jest również dobór odpowiedniej, przewiewnej odzieży. Z kolei w zmaganiu się z nadprodukcją sebum kluczowe wydaje się zaś odpowiednie oczyszczanie i nawilżanie cery.
W przypadku obu dolegliwości nie można też zapominać o codziennej higienie. Mycie skóry przy użyciu łagodnych kosmetyków pozwala czuć się świeżo i komfortowo, a także usuwa ze skóry pozostałości wydzielin, które stanowią doskonałą pożywkę dla bakterii. Jeśli odpowiednia pielęgnacja nie zmniejsza objawów nadpotliwości czy nadprodukcji sebum, warto problem omówić z lekarzem i wykluczyć chorobowe podłoże dolegliwości.
Warto wiedzieć, co to jest pot, sebum i łój. Dzięki takiej wiedzy zyskujemy możliwość rozpoznania zakresu regulacji produkcji obu wydzielin przez skórę. Inaczej bowiem radzimy sobie z nadmierną pracą gruczołów łojowych i potowych.
Bibliografia:
Narbutt, J., Bednarski, I., & Lesiak, A. (2016). Molecular factors involved in skin dryness in diabetic patients. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny, 103(3), 222-226.
Lovászi M., Szegedi A., Zouboulis C.C., Dániel Törőcsik, Sebaceous-immunobiology is orchestrated by sebum lipids, „Dermato-Endocrinology” t. 9 nr 1 (2017), DOI: https://doi.org/10.1080/19381980.2017.1375636, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5821166/.
Ohsawa K., Watanabe T., Matsukawa R., i in., The possible role of squalene and its peroxide of the sebum in the occurrence of sunburn and protection from the damage caused by U.V. irradiation., „The Journal of Toxicological Sciences” t. 9 nr 2 (1984), DOI: https://doi.org/10.2131/jts.9.151, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6481825/.
Dunnett M., Lees P., Trace element, toxin and drug elimination in hair with particular reference to the horse, „Research in Veterinary Science” t. 75 nr 2 (2003), DOI: https://doi.org/10.1016/s0034-5288(03)00074-2, https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/sebum.
Sebum [na:] „DermNet®”, https://dermnetnz.org/topics/sebum, 26 października 2023 r.
Chesak J., The No BS Guide to Discovering Your Real Skin Type [na:] „Healthline”, https://www.healthline.com/health/beauty-skin-care/skin-type-test, 21 marca 2019 r.
